Serwis turbosprężarek samochodowych, przyczyny awarii turbo, co wpływa na uszkodzenia turbinek

Wirujący problem Motor nr 2710, maj 2005 r.

artykuł Wirujący problem

Benzynowe i wysokoprężne silniki z turbodoładowaniem wyróżniają się dynamiką. Niestety, coraz delikatniejsze konstrukcje turbin źle znoszą zaniedbania użytkownika i stwarzają niepożądane problemy.

Dobrym osiągom towarzyszy umiarkowane spalanie, o ile nie wykorzystuje się pełnej mocy silnika. Przy zakupie używanego samochodu z doładowaniem turbo bardziej trzeba się martwić o stan turbosprężarki niż o koszty paliwa. Przy prawidłowej eksploatacji turbiny wytrzymują nawet 200.000 km, natomiast zaniedbywane i źle używane mogą odmówić posłuszeństwa nawet po przebiegu zaledwie 10.000 km.

Za mało oleju

Jeżeli w misce jest zbyt niski poziom oleju, np. przez zaniedbanie, sprężarka ulega poważnemu uszkodzeniu. Pomiędzy osią wirnika kręcącego się z niebotycznymi prędkościami a obudową musi być warstwa oleju. Gdy jej zabraknie, wał osi wyciera się, a z powodu powstałego luzu łopatki trą o obudowę sprężarki, uszkadzając najczęściej oba elementy. Podobne są skutki używania starego, zanieczyszczonego oleju. Zawarte w nim zanieczyszczenia trafiają przecież do urządzenia wirującego ponad 100.000 obrotów na minutę. Nawet najmniejsze drobiny są bardzo groźne. Niektórzy producenci nowych samochodów z turbo przewidują wymianę oleju po 30 tys. km. Jeśli chcemy bezproblemowo eksploatować samochód jeszcze długo po zakończeniu gwarancji, warto skrócić ten okres nawet o połowę. Samochody z turbodoładowaniem wymagają dobrych jakościowo olejów, najlepiej syntetycznych, które znoszą podwyższoną temperaturę pracy.

Brudny filtr

Powietrze dostarczane do sprężarki musi być czyste. Gdy filtr powietrza jest brudny lub kiedy turbina przez nieszczelności przewodów zasysa nie oczyszczone powietrze, drobiny pyłu trafiają na łopatki koła kompresji, które wykonywane jest z miękkich, lekkich stopów, i gdy wiruje ono z dużą prędkości, pył niszczy krawędzie łopatek. Jeżeli do sprężarki dostanie się coś większego, zniszczenia są b. duże, a elementy koła kompresji ścierają się lub wyłamują. Są producenci aut, którzy przewidują wymianę filtra powietrza dopiero po 50-60 tys. km. Radzimy wymieniać go wcześniej, tym bardziej że jest to niedrogi element, a nasze jezdnie są brudne.

WIRNIK KOMPRESJI

obraca się z ogromną prędkością. Jego normalne obroty to około 100.000 na minutę, a w skrajnym przypadku nawet ok. 300 000 obr/min.

Niewielkie kamyczki (np. drobiny piasku), zassane przez nieszczelny przewód, w mgnieniu oka dewastują krawędzie łopatek.

Szybkie gaszenie silnika

Po dłuższej lub po ostrzejszej jeździe - w mieście lub w górach - zaleca się schłodzić turbinę przed wyłączeniem silnika. Przed zgaszeniem silnika pozwólmy mu popracować na jałowych obrotach przez 30-60 s. Jeśli wyłączymy silnik od razu, w rozgrzanej sprężarce ustaje przepływ oleju i mogą zapiec się łożyska ślizgowe oraz uszczelniacze.

Również wtedy, w efekcie przegrzania, może pęknąć obudowa turbiny. Takiego uszkodzenia nie spawa się i sprężarkę trzeba wymienić.

Częste korzystanie z pełnej mocy silnika także skraca żywot sprężarki. Jeżeli w trakcie jazdy cały czas dodajemy gazu, sprężarka działa non stop. Długotrwale utrzymywanie w trasie prędkości maksymalnej dodatkowo obciąża ten element.

OŚ TURBINY

narażona jest na uszkodzenie szczególnie wtedy, gdy dochodzi do przerw w smarowaniu.

Złe paliwo, kolizja

Kolejnym czynnikiem niszczącym turbinę jest paliwo złej jakości np. olej napędowy zmieszany z opałowym! Dotyczy to diesli ze sprężarką o zmiennym ustawieniu kierownic strugi spalin. Zanieczyszczone spaliny blokują kierownice oraz powodują niedrożność katalizatora. Podwyższone ciśnienie w układzie wydechowym uszkadza najczęściej elementy sterujące zmianą położenia łopatek kierujących strugą gazu i powoduje ich zablokowanie.
Sprężarkę można uszkodzić w kolizji drogowej, nawet jeśli nie została bezpośrednio uderzona. Przy zderzeniu na cały pojazd działa przez moment mocne przeciążenie. Ułożyskowanie wirującej turbiny może go nie wytrzymać. Takiej awarii nie widać z zewnątrz. Po wypadku sprężarka będzie dalej pracować, mimo że kolizja spowodowała powstanie nadmiernego luzu wirnika. Uszkodzenie ujawni się dopiero po pewnym przebiegu. To bardzo ważne przy zakupie samochodu powypadkowego!

Niepokojące objawy

Samochód z doładowaniem musi mieć właściwą moc. Wraz ze wzrostem obrotów powinien nastąpić moment, gdy auto zaczyna zdecydowanie przyspieszać. Brak mocy to niepokojący objaw. Pod maską możemy sprawdzić, czy sprężarka nie jest zaolejona. Po dodaniu gazu posłuchajmy; czy na wyższych obrotach nie wydobywa się z niej głośny gwizd (choć sam odgłos jest zjawiskiem naturalnym).

W silniku benzynowym zobaczmy czy spaliny wydobywające się podczas pracy na jałowych obrotach nie są zabarwione na niebiesko.

Dokładną diagnozę możemy wykonać w wyspecjalizowanym serwisie. Doświadczony fachowiec, któremu dostarczymy wymontowaną sprężarkę, oceni, czy jej luzy, poprzeczny i wzdłużny, mieszczą się w normie. Wstępna diagnoza jest, niestety, mało dokładna. Najdokładniej sprawdzimy sprawność sprężarki, podłączając ją do aparatury mierzącej ciśnienie doładowania, ewentualnie analizując komputerowy odczyt diagnozy silnika.

Naprawa czy wymiana

Jeśli samochód przejechał ponad 200.000 km, jego sprężarka może być mocno zużyta, mimo że silnik jest w dobrym stanie. Wtedy przydaje się jej wstępna ocena u specjalisty.

Jeśli turbinę da się naprawić, koszt regeneracji waha się od 600 do 1200zł. (dotyczyło roku 2005).

Droższe są sprężarki po całkowitej odbudowie, ale zwykle dostaniemy też gwarancję ich sprawności.

Najtańsze są turbosprężarki z aut rozmontowanych. Łatwo jest tu jednak trafić na element niesprawny. Zdarzają się sprzedawcy, którzy tylko piaskują obudowę - ta błyszczy jak nowa, ale wirnik turbiny jest zużyty.

Naszym zdaniem

   Sprężarki, które do nas trafiają, są uszkodzone na różne sposoby.
   W jednej znaleźliśmy monetę 10-groszową, w innej uszkodzenie nastąpiło przez zapomnianą przez mechanika końcówkę klucza.

   Wiele uszkodzeń powoduje zaniedbanie wymiany oleju lub filtra powietrza.
   Czasem rozszczelni się połączenie pomiędzy filtrem powietrza a sprężarką. Koło kompresji zasysa wtedy drobiny kurzu i inne ciała obce, które uszkadzają wirujący wiatrak.

   Kiedy klient przynosi do nas sprężarkę wymontowaną z auta, bezpłatnie doradzamy mu, czy warto ją naprawiać, czy raczej wymienić na regenerowaną lub nową.
   Przestrzegam przed zakupem używanych turbin z rozbieranych samochodów
- najczęściej są tanie, lecz niewiele warte.

WARTO WIEDZIEĆ

• Turbosprężarka - jest to

turbina napędzana gazami spalinowymi. Jeden z jej końców jest wprawiany w ruch energią spalin uchodzących z silnika, a drugi spręża powietrze trafiające do silnika. Istnieją turbiny o zmiennej geometrii kierownic strugi spalin, sterowanych komputerem, co znacznie podwyższa ich sprawność. Turbo stosuje się zarówno w silnikach benzynowych, jak i w dieslach - w tych drugich pracuje ono pod mniejszym obciążeniem termicznym.

• Ok. 100.000 obr/min -
to prędkość wirnika większości turbosprężarek. W najnowszych turbinach maksymalne obroty sięgają nawet 300.000 na minutę.

• Łożyska ślizgowe, łożysko oporowe, uszczelniacze, osłona termiczna, koło kompresji - to elementy turbin najczęściej ulegające uszkodzeniu.

• Kontrolka uszkodzenia silnika - Check Engine
Check Engine - kontrolka
nie zawsze zapala się, nawet jeśli turbo jest uszkodzone, chyba że dochodzi do znacznego obniżenia lub podwyższenia ciśnienia doładowania.
Większość samochodów nie ma elektroniki diagnozującej sprawność tego elementu. Natomiast czasami (np. w niektórych modelach Volvo) występuje wskaźnik ciśnienia doładowania, którego wskazania mogą świadczyć o awarii turbiny.

• 200.000 km - to przebieg, po którym większość turbin nadaje się do gruntownego remontu.
Najczęściej zużywają się ułożyskowanie wiatraka i wszelkie uszczelnienia, a także wyrabiają się łopatki koła kompresji.
Jeżeli kupujemy używany samochód z takim przebiegiem, a sprzedający nigdy nie naprawiał w nim turbosprężarki, ten dość kosztowny obowiązek spadnie na nas.

ILE TO KOSZTUJE ?
/maj 2005/

•
Wstępna ocena sprawności sprężarki - bezpłatna
•
Pełna diagnoza z naprawą
600-1200 zł
(pytaj o ceny w roku 2023)
•
Zakup sprężarki po pełnej regeneracji z gwarancją
850-1700 zł
(pytaj o ceny w roku 2023)
•
Zakup elementu na złomowisku lub na giełdzie
400-1200 zł
(pytaj o ceny w roku 2023)

Przybliżone ceny
na rynku warszawskim
( maj 2005 )

Tekst: Mateusz Stalewicz,
Zdjęcia: Paweł Tyszko, VTG